Ο ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΧΑΡΜΑΟΣΥΝΟΥ ΜΗΝΥΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΑΥΣΤΡΙΑ

Ο ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΧΑΡΜΟΣΥΝΟΥ ΜΗΝΥΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΑΥΣΤΡΙΑ

Ο Ναός

Για την πόλη Waidhofen της Thaya στην Αυστρία ο καινούργιος ναός του Χαρμόσυνου Μηνύματος αποτελεί ένα ξεχωριστό θέλγητρο, γιατί με την υπέροχη διαμόρφωση του, η μικρή πόλη του Waldviertel διαθέτει έναν απ’ τους ωραιότερους ναούς της Ευρώπης.

Ο ναός σχεδιάστηκε από τον Καθηγητή Ε. Βαρλάμη, αρχιτέκτονα και ζωγράφο, που εδρεύει στη γειτονική πόλη Schrems ο οποίος είχε και την οργάνωση της οικοδόμησης μαζί με τους συνεργάτες του από το I.DE.A. Designcenter του Schrems.

Τα εγκαίνια του «Ναού του Χαρμόσυνου Μηνύματος» έγιναν στις 30 Οκτωβρίου 2004, παραμονή της ημέρας της Μεταρρύθμισης. Εκατοντάδες πολίτες ήλθαν για να παραβρεθούν σ’ αυτό το ξεχωριστό και σπάνιο γεγονός, μεταξύ αυτών πολλές διακεκριμένες προσωπικότητες από το χώρο της πολιτικής, του πολιτισμού, της οικονομίας και διαφορετικές θρησκευτικές κοινότητες και η τελετή ξεκίνησε με τη γιορταστική παράδοση του κλειδιού από τον Καθηγητή και αρχιτέκτονα Ε. Βαρλάμη στην ευαγγελική κοινότητα.

ο ίδιος γράφει..

Στην αναζήτηση για την υπερνίκηση του υλισμού και την επανασύνδεση με το Θεό είναι για μένα η Τέχνη μια γέφυρα. Μια Γέφυρα για το Θεό, μια γέφυρα για τον Παράδεισο.

Το να σχεδιάσει και να διαμορφώσει ένα ναό είναι για ένα αρχιτέκτονα μια απ’ τις μεγαλύτερες προκλήσεις, γιατί ο σχεδιασμός ενός ναού είναι πρώτα-πρώτα μια πράξη της πίστης και όχι μια πράξη της αρχιτεκτονικής ή μιας διανοητικής σύλληψης. Ένας ναός είναι ένας οίκος του Θεού και αυτό επιζητεί άλλες κλίμακες, μια ευαίσθητη αισθητική, που δεν θα πρέπει να αρέσει μονάχα στους ανθρώπους, αλλά επίσης θα πρέπει να μένει ευχαριστημένος και ο Θεός. Και αυτό και πάλι απαιτεί μια εσωτερική στάση, πολύ συγκέντρωση και μια αυστηρή ασκητική ζωή.

Οι απαιτήσεις ήταν καθαρά περιγεγραμμένες και μάλιστα ο αρχιτέκτονας πρέπει όλη την τέχνη του να συνάξει για να εκπληρωθεί αυτή η ωραία εργασία και η ευθύνη απέναντι στους ανθρώπους. Πολλές συνομιλίες με τους ευαγγελικούς χριστιανούς συνόδευσαν αυτή την εργασία, με σκοπό να εκφράσουν τα κοινά και καλλιτεχνικά να τα απεικονίσουν, γιατί δεν βλέπω στο ναό μόνο ένα οικοδομικό έργο αλλά ένα πριν απ’ όλα έργο της κοινότητας πολλών ανθρώπων, τόσο πολλών, όσο είναι δυνατό.

Φυσικά επιζητεί η διαμόρφωση ταπεινοφροσύνη, όμως ότι δεν εμπόδιζε εμένα επ’ αυτού με χάρη να σχεδιάσω και να βρω ιδέες που είναι αρμονικές, κλασσικές αλλά και μοντέρνες. Εργάζομαι ευχαρίστως με σύμβολα που τα καταλαβαίνουν όλοι και είναι στερεωμένα στην ευαγγελική χριστιανική παράδοση.

Το κτίσιμο ενός ευαγγελικού ναού δεν αποτελούσε για μένα σαν ορθόδοξο Έλληνα κανένα πρόβλημα. Από τη μια πλευρά είχα γνώσεις για την ευαγγελική πίστη από τα παιδικά μου χρόνια, από την ιδιαίτερη πατρίδα μου τη Βέροια στη Βόρεια Ελλάδα, την από παλαιότερα γνωστή από την επίσκεψη του Αποστόλου Παύλου Βέρροια. Από την άλλη πλευρά είναι αυτονόητο για μένα να προσέξω και να κατανοήσω το πνεύμα της ευαγγελικής θεολογίας. Ταυτόχρονα εισφέρω επίσης σ’ αυτό το ναό την πνευματικότητα της Ορθοδοξίας. Τις προσωπικές μου εμπειρίες των Μυστηρίων, που έκανα ήδη από παιδί.

Αυτή η οικουμενική άποψη μου φαίνεται πολύ σπουδαία. Είμαι ένας πολύ πιστός άνθρωπος και δεν ξεχωρίζω ανάμεσα στα θρησκεύματα. Ο Χριστός δεν είναι διαιρετός, ο Θεός δεν είναι διαιρετός. Για να υποστηρίξουμε αυτή την οικουμενική άποψη χρησιμοποίησα πανάρχαιες τελετουργίες θεμελίωσης για την ιεροποίηση των κτισμάτων. Σαν Σύμβολα της ανεκτικότητας και της οικουμενικότητας εντοιχίστηκαν στα θεμέλια τρία συστατικά στα οποία δείχνεται η πλήρης δύναμη της χριστιανικής πίστης. ένα κομμάτι από τον Άγιο Στέφανο, από την προσωπική μου συλλογή που με συνόδευε από τα φοιτητικά μου χρόνια στη Βιέννη, μια αυθεντική πέτρα από τα Ιεροσόλυμα, προέρχεται από το αυστριακό άσυλο στην Αγία Οικογένεια στα Ιεροσόλυμα και μεταφέρθηκε από το Υπουργείο Εξωτερικών στο διπλωματικό σάκο και ένα γυάλινο άρτο ένα δώρο από τον οικουμενικό πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Βαρθολομαίο τον 1ο.

Ιδιαίτερα σημαντικό για μένα ήταν να σχεδιάσω έτσι την εκκλησία ώστε αυτή να αρέσει και στα παιδιά και να προσκαλεί τα παιδιά να την επισκεφθούν, να την καταλαμβάνουν. Δοκίμασα την παιδικό να εισάγω στο κτίσιμο, το απλό, το σύνθετο, το γεμάτο μυστικά. Με φυσικότερο τρόπο οι αρχιτέκτονες θέλουν με ένα οικοδόμημα να δείξουν τη δύναμή τους. Τέτοια οικοδομήματα δεν αφήνουν κανένα ζωτικό χώρο για παιχνίδι. Προσπάθησα να δείξω την «αδυναμία» μου, με την έννοια της «μη δύναμης», για να είμαι ταπεινός, για να είμαι ένα παιδί. Στη στροφή προς τα παιδιά βλέπω επίσης μία σύνδεση ανάμεσα σε όλες τις χριστιανικές εκκλησίες. Θα μπορούσε να είναι μια κοινή πρόβλημα (θέμα), μορφές και λύσεις για το σύνολο της κοινωνίας να βρεθούν. Η ωραιότερη αρχιτεκτονική Δε σημαίνει τίποτε αν δεν προσέχει τη ζωή και δεν φροντίζει γι’ αυτό, το ότι ένα παιδί μεγαλώνει σε ένα προσεγμένο περιβάλλον. Οι χώροι για τα παιδιά δεν πρέπει τελικά να είναι τεχνολογικά (με ύφος) διανοημένοι (φαντασμένοι). Έτσι σχεδίασα τον πύργο στο ναό, όπου η παιδική εκκλησία βρήκε τη θέση της, σαν κάλυκα από λουλούδι, για να χρησιμοποιήσω μια οργανική μορφή από το βασίλειο της φύσης.

Και οι ενήλικες είναι παιδιά του Θεού και γι’ αυτούς είναι εξ ίσου σημαντικό το ότι οι χώροι είναι ευχάριστοι και αναπαυτικοί. Ζούμε στη σημερινή εποχή γενικά σε μια πολύ τεταμένη κατάσταση. Για να συναντήσουμε το Θεό έχουμε ανάγκη ησυχία και ηρεμία. Στην διαμόρφωση των χώρων κράτησα εξ αυτού τη λιτή πνευματικότητα απλούστερων ναών. Όπως οι μικρές εκκλησίες στα χωριά των ελληνικών νησιών που με λιγότερα μέσα μεσολαβούν του Θεού εγγύτητα και μεγαλείο. Οι μελέτες μου στις σπηλαιώδεις εκκλησίες της Σαντορίνης με οδήγησαν σε παραστάσεις (ιδέες) χώρων, που έχουν πληρωθεί από το μυστήριο της μεταφυσικής. Επίσης η ιδέα του ατέλειωτου, για το οποίο ευγνωμονώ τον πνευματικό μου δάσκαλο Frederick Kiesler, επιζητούσα στο συνολικό σχεδιασμό. Οι χώροι μου είναι δίχως τέλος, ανοιχτοί για τον κινητικό ρυθμό της ζωής και ανοιχτοί για μια νέα δραματουργία της λειτουργίας.

Αυτός ο ναός είναι λιτός και ταυτόχρονα πολύπλοκος. Αυτός δεν κρύβει το μήνυμα του, το μήνυμα της ταπεινοφροσύνης. Αυτό τον αναδεικνύει σε ένα ξεχωριστό οικοδόμημα. Αυτός ο ναός είναι όραμα του μέλλοντος, στο οποίο έχει πάρει ο λόγος μορφή. Ο λόγος μένει το πιο ισχυρό περιεχόμενο της πίστης: «Εν αρχή ην ο λόγος και ο λόγος ην του Θεού και ο λόγος ην ο Θεός» (Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο, κεφ. 1). Ο λόγος χρειάζεται εικόνες. Και ίσα-ίσα στην εποχή μας που ο άνθρωπος δεν μπορεί πλέον να ζήσει χωρίς εικόνες, βλέπω σ’ αυτή την «εικόνα γενόμενη πίστη» ένα ενδιαφέρουσα μελλοντική ιδέα, με σκοπό να κινητοποιήσουμε το χριστιανισμό και να βιώσουμε πιο συνειδητά την Πίστη μας.

Prof. Mag. Arch. Ευθύμιος Βαρλάμης, Αρχιτέκτονας και καλλιτέχνης.

τι είπαν..

Ο ναός του Χαρμόσυνου Μηνύματος στο Waidhofen της Thaya είναι ένα μοναδικό και ανεπανάληπτο project. Αφ’ ενός, γιατί αυτός μακριά, πέρα απ’ τα σύνορα της Κάτω Αυστρίας και πέρα από τη Δημοκρατία μας, μαρτυρεί το πνεύμα της ανεξιθρησκίας και της αλληλεγγύης που βιώνεται εδώ. Αφ’ ετέρου, γιατί μ’ αυτόν τοποθετείται ένα ρωμαλέο σύμβολο απέναντι στην τάση της εποχής μας, στην αρρωστημένη κατάσταση που αυξάνει συνεχώς με την επικράτηση της επιπολαιότητας και του υλισμού. Όποιος βλέπει σήμερα το ναό, αυτός θα συμφωνήσει, πώς αποτελεί, με την πιο ωραία και αληθινή έννοια της λέξης, ένα θησαυρό και ένα στολίδι για την πατρίδα μας. Είναι ένα μέρος με ατμόσφαιρα και γεμάτο πνευματικότητα. Είναι ένας τόπος όπου μπορούν οι μόνοι να βρίσκονται με άλλους μαζί και να ανοίγουν διάλογο με τον Κύριο. Και αποτελεί αληθινά το καλύτερο παράδειγμα, που τεκμηριώνει το οικουμενικό χριστιανικό πνεύμα, αφού αυτός ο ναός κτίστηκε από έναν ελληνορθόδοξο αρχιτέκτονα από κοινού με ρωμαιοκαθολικούς καλλιτέχνες για την ευαγγελική κοινότητα. Αυτή η ιδέα και το αρχιτεκτονικό σχέδιο από την αρχή με ενθουσίασαν και με παρακίνησαν να υποσχεθώ αυθόρμητα την οικονομική υποστήριξη της Κάτω Αυστρίας γι’ αυτό το project. Σαν κυβερνήτης της χώρας, ευχαριστώ τον καθηγητή Βαρλάμη για την ευαισθησία στη διαμόρφωση, για το πνεύμα κείνο, που προσέδωσε ήδη από την επινόηση του δομικού περιβλήματος. Κατόρθωσε να το γεμίσει με αβρότητα προς το τοπίο, προς τη φύση, αλλά και προς τις ψυχές και τις καρδιές των ανθρώπων. Αυτό χαρακτηρίζει την εργασία του, γιατί με αυτή έδωσε σε πολλαπλάσια μορφή ένα καινούργιο πρόσωπο στη χώρα μας. Το ίδιο επίσης θα ήθελα να ευχαριστήσω τον προκαθήμενο Mag. Paul Weiland και την επίτροπο Solveig Gschaider για την πρωτοβουλία τους. Μια πρωτοβουλία που υπογραμμίζει τον πλουραλισμό στη χώρα μας και η οποία μας δίνει την ευκαιρία να εξασκήσουμε πρακτικά την κοινοτικότητα. Ευχαριστώ όλους όσους έχουν συμπράξει σ’ αυτό το project με τόσο μεγάλη αφοσίωση.

Στη σημερινή εποχή δεν είναι απλό, ειλικρινές και πειστικό να μιλάμε από την πίστη. Ο καθηγητής Βαρλάμης μιλά από την πίστη του με αρχιτεκτονικά και ζωγραφικά έργα. Ο ναός του Χαρμόσυνου Μηνύματος αποτελεί μια εντυπωσιακή μαρτυρία που την αναζητούν πολλοί άνθρωποι. Αυτός ο ναός είναι ένα βίωμα. Εκπληκτικός και κάπως παράξενος στέκεται εκεί, όπως το ίδιο το Ευαγγέλιο. Συνάμα προκαλεί την περιέργεια, να ζητούμε να μάθουμε γι’ αυτό τον ναό και προσφέρει σ’ εκείνους, που μπαίνουν μέσα, με τη θέα μέσα από τα ανοίγματα για έκπληξη και με τους χώρους για στάση, έναν τόπο του διαλόγου με τον ίδιο τους τον εαυτό, με την κοινότητα και με το Θεό. Αυτός ο ναός είναι επίσης ένα πολιτιστικό γεγονός και θα χρησιμοποιείται επανειλημμένα, πάντα με αυτή την έννοια. Χαίρομαι για αυτόν τον αγγελιοφόρο του Χαρμόσυνου Μηνύματος και βλέπω σ’ αυτόν έναν τόπο της ειρήνης, της ευλογίας και της δύναμης. Mag. Herwing Sturm, επίσκοπος της Ευαγγελικής Εκκλησίας στην Αυστρία Αυτός ο ναός έχει ένα πολλαπλό συμβολισμό και νόημα και ακριβώς αυτή η πολλαπλή διάσταση του τον κάνει τόσο πολύτιμο. Αυτός είναι αφ’ ενός, όπως λέει το όνομα του, ο «Ναός του Χαρμόσυνου Μηνύματος». Ήδη το κτίσμα και ο χώρος με το στοχαστικό χαρακτήρα του, υποδεικνύουν εδώ στο μέσον του κόσμου, τι είναι σημαντικό για τους ανθρώπους, τι μπορεί να κατορθώσουν στη ζωή τους. Αυτός θέλει να δώσει ελπίδα, θέλει να κινητοποιήσει τους ανθρώπους να παραδεχθούν τη ζωή, την αλληλεγγύη, το μοίρασμα, τον διάλογο. Αυτός ο ναός είναι κάτι ιδιαίτερο λόγω της πνευματικότητας του. Πιστεύω, δεν υπάρχει κανένας ναός σ’ όλη την Ευρώπη, όπου οι μεγάλες χριστιανικές κοινότητες συνεισφέρουν τόσο αρμονικά με τη σκέψη τους, τις ιδέες τους, την πνευματικότητα τους. Διαθέτει σε αφθονία το σύνολο και πάντα όπου υπάρχει το σύνολο εκεί είναι καλύτερα για όλους. Μια τρίτη μεγάλη σημασία αποτελεί το περιστατικό, ότι αυτός ο ναός βρίσκεται σε μια περιοχή στην οποία υπήρξαν πολύ σκληρές και μεγάλες διαμάχες μεταξύ των εκκλησιών με διωγμούς και κατατρεγμούς. Αυτός ο ναός αποτελεί έτσι, με το οικουμενικό του φόντο, ένα φανερό σύμβολο της συμφιλίωσης. Θα χρησιμοποιήσουμε το ναό σαν τόπο για τη θεία λειτουργία και ακόμη σαν τόπο του πολιτισμού και της τέχνης, με εκθέσεις, διαλέξεις και πολιτιστικές εκδηλώσεις. Έτσι πιστεύω ότι αυτός ο ναός του Χαρμόσυνου Μηνύματος είναι ένα πολύ ξεχωριστό κτίσμα, όχι μόνο για την περιοχή, για το Waldviertel και την Κάτω Αυστρία, αλλά ότι αναζητεί στην Ευρώπη το ταίρι του. Είναι ένα όμορφο σημάδι το ότι εμείς σήμερα στην εποχή μας κτίζουμε ναούς. Ναούς που είναι κάτι ιδιαίτερο, αλλά επίσης κάτι καθημερινό. Μια πανέμορφη συνεισφορά της ευαγγελικής κοινότητας, μια πρόκληση για ανεξιθρησκία και διάλογο.

Ο καθηγητής Βαρλάμης φιλοδοξούσε πάντα να θέσει το έργο του στην υπηρεσία της χριστιανικής οικουμένης, αλλά και στη συνάντηση με τις θρησκείες του κόσμου. Ο ναός του Χαρμόσυνου Μηνύματος στο Waidhofen της Thaya αποτελεί ένα εκκλησιαστικό κτίσμα που ερεθίζει τη ματιά και έχει γίνει ένα υπόδειγμα της σύγχρονης ναοδομίας με οικουμενική σημασία.

Είπαν-ChurchBuilding.pdf

Είπαν-Αθανάσιος Παππάς.pdf